Eğer kripto paranız varsa ve bunun üzerinden kolayca faiz kazanmak istiyorsanız, staking, kripto para yatırımında daha az riskli bir yöntemdir ve hangi coinlerin bu amaçla kullanılması gerektiğidir. Sadece blockchain ağının çalışmasını desteklemekle kalmaz, aynı zamanda pasif bir gelir elde edersiniz. MC.today editörleri, staking’in ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve hangi coinlerin kazanç için en uygun olduğunu öğrendi.
Kripto para stakingi nasıl çalışır?
Kripto para stakingi, bir banka mevduatına benzetilebilir. Blockchain’in işleyişini sağlamak için coinlerinizi kripto para cüzdanında saklarsınız. Bu şekilde, belirli bir miktar kripto parayı kilitlersiniz, bu da belirli bir süre boyunca onu kullanamayacağınız anlamına gelir.
Staking, madenciliğin daha çevre dostu bir alternatifidir. İlkiyle karşılaştırıldığında, büyük bir hesaplama gücü gerektirmez. Bu nedenle, çok fazla elektrik enerjisi gerektirmez.
Proof of Stake mekanizması, staking ile yakından ilişkilidir. Bu mekanizmayı kullandığınızda, depolama hacmi arttıkça blok oluşturma olasılığının arttığı bir ilke geçerlidir. Her onaylanan işlem ve blockchain’de oluşturulan her blok için belirli bir miktar coin ödülü alırsınız.
Proof of Stake, birçok blockchain ağında kullanılır. İşte bu algoritma üzerine kurulu bazı kripto paralar: Cardano, Tezos, Solana, Algorand, Cosmos, TRON, EOS, DASH ve diğerleri.
Proof of Stake nasıl ortaya çıktı? Geliştiriciler Sunny King ve Scott Nadal, ilk Proof of Stake mekanizmasını 2012 yılında sundular. Bitcoin madenciliğinin büyük enerji tüketimi sorunu, bu algoritma ile çözülmeliydi. O dönemde, Bitcoin ağındaki depolama maliyeti günde ortalama 150.000 dolar idi.
Şimdi, ortalama on ila yirmi dakika süren bir Bitcoin işlemi için, bir Amerikan ailesinin neredeyse yetmiş iki gün boyunca kullandığı kadar enerji gerekiyor.
Blockchain’e her bir blok eklendiğinde, yeni kripto para birimleri basılır. Bunlar, yeni bir blok oluşturan kişiye bahis ödülü olarak dağıtılır. Çoğu durumda, ödül blockchain’in kripto parasıdır. Bu yüzden coininizin fiyatı düşerse, ödül de değersiz olacaktır ve tam tersi.
Eğer staking yapmayı düşünüyorsanız, Proof of Stake modelini kullanan bir kripto para seçmelisiniz. Örneğin, Solana, Cardano ve Tezos. Sonra yatırım miktarınızı seçebilirsiniz. Bu, Coinbase gibi birkaç tanınmış kripto para borsası aracılığıyla yapılabilir.
Coinleriniz staking süresince bizde kalır. Belirli bir süre boyunca onları kullanamazsınız çünkü onları cüzdanınızda kilitlersiniz. Coinlerinizi satmak isterseniz, staking’i bırakabilirsiniz. Coinlerinizi ne zaman alabileceğinizi etkileyen birçok faktör vardır. Bazı kripto paralar için minimum tutma süresi vardır, bu üç ay olabilir. Bu süre zarfında paranızı çekemezsiniz.
Staking ve madencilik, yani blockchain’deki işlemlerin onaylanmasını sağlayan algoritmalar olan konsensüs mekanizmalarıdır. Aralarındaki fark nedir? İşlemlerin yasallığını sağlarlar. Örneğin, kimse aynı coinleri birden fazla kez harcamaya çalışmaz.
Ancak aralarında bir fark vardır. Madenciler, Proof of Work protokolü kapsamında kriptografik bulmacaları çözmek için yarışırlar. Görevi daha hızlı tamamlayan kişi, blockchain’deki son işlem bloğunu doğrulama ve yeni bir blok oluşturma hakkını kazanır. Madencilik yaptığı kripto para birimi şeklinde küçük bir ödül alır.
Madencilik için büyük hesaplama gücüne sahip ekipmanlar, örneğin ASIC entegre devre kartları kullanılır. Bu yüzden madencilik çok enerji gerektirir.
Trading sürecinde Proof of Stake metodu kullanılır. Artık blockchain’deki işlemleri doğrulamak için kriptografik bulmacaları çözmenize gerek yok. Hesabınızda belirli bir miktar coine sahip olmanız yeterlidir. Bu şekilde, işlemler burada çok daha hızlı gerçekleşir.
Buna ek olarak, burada giriş eşiği çok daha düşüktür çünkü bunun için güçlü ekipman satın almanız gerekmez, madencilik gibi. Ancak belirli kripto paralar hariç. Örneğin, Ethereum’un bağımsız staking’i için en az 32 coine sahip olmanız gerekiyor. Bir coinin fiyatı yaklaşık iki bin dolar.
Staking’in avantajları ve dezavantajları
Staking’in başlıca avantajları:
- Sahip olduğunuz kripto para üzerinden faiz kazanmanın basit bir yoludur.
- Madencilikten farklı olarak, özel bir ekipmana ihtiyacınız yoktur.
- Blockchain’in çalışmasını desteklemeye yardımcı olursunuz.
- Staking, büyük enerji tüketimi gerektiren madenciliğe kıyasla daha çevre dostudur.
Staking ile ilgili riskler şunlardır:
- Kripto paranın istikrarsız fiyatları. Coinlerinizin fiyatı düşerse, staking’den kazandığınızdan daha fazlasını kaybedebilirsiniz. Bu yüzden bu yatırım seçeneği, fiyat dalgalanmalarından bağımsız olarak kripto paralarını birkaç yıl boyunca tutmayı planlayanlar için uygundur.
- Bazı durumlarda, coinlerinizi belirli bir süre boyunca kilitlemeniz gerekebilir, bu süre zarfında onları staking’den çıkaramazsınız.
- Esnek bir staking seçeneği seçseniz bile, coinlerinizi çekmek için bir süre beklemeniz gerekecektir. Örneğin, yedi gün veya daha fazla.
- Staking borsaları hacklenebilir. Bu durumda, staking için yatırdığınız coinlerinizi ve ödülünüzü kaybedersiniz. Ve varlıklarınızı sigortalayamadığınız için, muhtemelen bir tazminat alamazsınız. Örneğin, 2021 yılında hackerlar bir borsadan yaklaşık 30 milyon dolar çaldılar.
Staking türleri
Birkaç farklı staking sınıflandırması vardır. Örneğin, coinlerin nasıl elde edildiği şeklinde. Staking’i bir borsaya veya bir doğrulayıcıya (validator) devredebilirsiniz, yani işlemleri kendiniz doğrulayabilir ve yeni bloklar oluşturabilirsiniz.
Devretmek çok daha kolaydır. Genellikle staking’den bahsedildiğinde bu anlaşılır. Sadece coinlerinizi tanınan bir doğrulayıcı aracılığıyla kilitleyerek bunu yaparsınız. Bunun karşılığında bir ödül alırsınız ve doğrulayıcılar kazancınızın küçük bir yüzdesini alır.
Bir doğrulayıcı olmak için şunlara ihtiyacınız vardır:
- Kripto paraların nasıl çalıştığı hakkında teknik detayları anlamak;
- Yeni bir blok oluşturma şansınızı artırmak için yeterli miktarda kripto paranız olmalı;
- Veri merkezlerinde kullanılan güvenilir bir internet bağlantınız olmalı.
Ayrıca staking’i şu şekilde ayırabiliriz:
- Sabit – Kullanıcının staking için coinlerini ne kadar süreyle vereceğini önceden belirlediği durum. Örneğin, üç ay. Bu süre dolana kadar coinlerini geri alamaz. Burada ödeme genellikle esnek staking’e göre biraz daha yüksektir, bu yüzden daha fazla kazanmak isteyenler bu seçeneği tercih eder.
- Esnek – Burada staking’in bitiş tarihi belirtilmez. Yani coinlerinizi istediğiniz zaman geri alabilirsiniz. Staking faizleri, kripto paranızı çekene kadar işlemeye devam eder. Bu seçenek, varlıklarına serbest erişim alışkanlığı olanlar için uygundur.
Kripto Para Staking ve Helalliği
Bilindiği gibi, İslami finans hukuku, hangi finansal işlemlerin kabul edilebilir (helal) ve hangilerinin kabul edilemez (haram) olduğunu belirleyen kesin prensiplere sahiptir. Ana kriterler riskten kaçınma, spekülasyon yapmama ve borç üzerinden faiz (riba) alınmamasıdır.
Kripto para bağlamında staking, belirli bir kripto para biriminin sahiplerinin coinlerini belirli bir süre boyunca kilitleyerek blockchain’in çalışmasını desteklediği ve karşılığında ödül aldığı bir süreçtir. Bu, esasen bankaların müşterilerinin mevduatlarını diğer müşterilere kredi vermek için kullanmasına benzer, ancak bir dizi farklılıkla.
İslami finans hukuku açısından, staking bir dizi sorunu gündeme getirebilir:
- Risk ve Spekülasyon: Kripto paraların piyasa değeri dalgalanabileceği için, sermaye kaybı riski vardır. Ancak staking genellikle coinin fiyatını doğrudan etkilemez ve riskler genellikle kripto piyasasının genel durumuyla daha çok ilişkilidir.
- Emeksiz Kazanç: İslam, emek veya risk olmadan kazanç elde etmeyi onaylamaz. Ancak staking’de katılımcı, ağın güvenliğini ve istikrarını sağlayarak gerçekten bir katkıda bulunur.
- Riba (Borç Üzerinden Faiz): Staking ödülü, İslam’ın yasakladığı bir faiz olarak yorumlanabilir. Ancak bu ödül sabit veya garantili değildir ve ağın işleyişinden elde edilen karın bir payı olarak görülebilir, borç üzerinden bir faiz olarak değil.
Sonuç olarak, alimlerin ve uzmanların kripto para staking’inin helalliği konusundaki görüşleri farklılık gösterebilir. Bazıları bunu kabul edilebilir bulabilirken, diğerleri bulmayabilir. Bu konuda kesin bir yanıt için yetkin bir dini öğretmen veya İslami finans hukuku uzmanıyla görüşülmesi önerilir.
